Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), 6 Kasım 1989’da hayata geçti.
Bölgenin suyla buluşmasını sağlayan proje, Türkiye genelinde çok büyük bir yankı uyandırdı.
Bölgedeki tarım üretimini canlandıran ve çeşitlendiren proje, sadece ekonomiye hizmet etmekle kalmadı, aynı zamanda kurulduğu yıllarda turistik gezilerin de rotası oldu.
GAP, günümüzde halen Türkiye ve bölge ekonomisine önemli katkılar sağlıyor.
GAP Bölge Kalkınma İdaresi, tarımsal verimliliğin artırılmasıyla kırsal bölgelerdeki gelir düzeyini yükseltmek, tarımsal sanayilere yeterli girdi sağlamak, istihdam olanaklarını artırarak kente göç eğilimini en aza indirmek ve ihraç edilebilir ürünlerin üretilmesine katkıda bulunmayı amaçlıyor.
GAP 9 ili kapsıyor
Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak’ın yer aldığı 9 ili kapsayan GAP bölgesindeki yatırımların koordinasyonu için 6 Kasım 1989’da kurulan GAP Bölge Kalkınma İdaresi, bölgedeki kamu yatırımlarının çatı kuruluşu olarak faaliyet yürütüyor.
İhracatı artıyor
Bölgenin katma değerli ürünlerinin ihraç edilerek ülke ekonomisine katkı sunulmasını hedefleyen GAP’ta, rakamlarında da büyük oranda artış gözlendi. Güneydoğu illeri, GAP yatırımlarının da katkısıyla ihracatını 28’e katladı. Bölgede 2000 yılında 503,5 milyon dolar olan ihracat, 2023’te 14 milyar doları aştı.
“Ürün deseni sulamayla arttı”
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, Şanlıurfa ve bölgenin Türkiye tarımında önemli bir yere sahip olduğunu söyledi. Bölgenin yarı kurak iklime sahip bulunduğunu, bu nedenle yağışın düşük olduğunu anlatan Çullu, sulama yapıldığı andan itibaren verimin de doğru orantılı arttığını ifade etti. Çullu, GAP alanında en geniş topraklara Şanlıurfa’nın sahip olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
Yaklaşık 20 yıl önce sulama, kademeli olarak başlatıldı. Şu anda Şanlıurfa’da 510 bin hektara yakın bir alan sulanıyor. Daha önce buğday ve arpada kuru tarım yapılırken, dekar başına yaklaşık 200-250 kilogram ürün alınırken, günümüzde 1.000 kilograma yakın ürün alan çiftçilerimiz var. Bu bölgede ürün deseni ne olmalı? Yani değişmeli mi? Biz Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi olarak araştırma enstitüleri birlikte çalıştık. Burada alternatif ürünler ne olabilir? Onu da ortaya koyduk. Meyve, sebzecilik ve diğer tarla ürünleri. Ürün deseni sulamayla birlikte arttı diyelim. Burada pamuk, Türkiye üretiminin yüzde 40’ı bizim bölgede, bu çok çok önemli. Belki zaman içerisinde biraz daha artacaktır. Mısır yaklaşık yüzde, yüzde 10 ile 15 arasında. Buğday da yüzde 5 civarında, mercimekte yine bölgede lideriz. Fıstık yine aynı şekilde, Türkiye’deki fıstık üretiminin yüzde 45’i Şanlıurfa’da üretiliyor. Bölgede artık patates, yer fıstığı, soya, pancar gibi ürünler de yetişiyor.
“Sulamadan verim alındı”
Sulamadan sonra ürünlerde yüzde 300-400 verim arttı. GAP Projesi ile bölgede genel verim arttı. Daha önce üretilmeyen mısır, soya bitkisi, şeker pancarı, patates, yer fıstığı, kimyon gibi bazı alternatif bitkiler ekilmeye başlandı. Onun dışında meyve bitkilerinden nar, badem, şeftali, kayısı gibi ürünlerde artış görüldü.
“GAP, çiftçilerin gelirini katladı”
Çiftçilerden Mehmet Özcan da su gelmeden önce arazilerinde arpadan başka bir şey yetişmediğini, su geldikten sonra ise bölgede pamuk ve buğday ekimine başladıklarını ve verimin çok arttığını belirtti.
Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
