“`html

MIT Profesörü Daron Acemoğlu’nun Google Üzerine Eleştirileri

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) öğretim üyesi olan Nobel ödüllü Prof. Dr. Daron Acemoğlu, Google’ın dijital reklam pazarındaki tekelci yapısını eleştiren bir yazı kaleme aldı.

Acemoğlu, yazısında “Dijital reklamcılık, interneti şekillendiriyor ve Google da bu alanda dominasyon sağlıyor” değerlendirmesinde bulundu. Google’ın dijital reklamlardan 2023 yılında 237 milyar dolar kazandığını belirten Acemoğlu, bu durumun bağımsız medya kuruluşları ile gazetelerin gelirlerinde meydana gelen düşüşe yol açtığını ifade etti. Ünlü ekonomist, “Haber çölleri, güvenilir yerel haberlere erişim imkânı olmayan topluluklar yaratıyor ve bu durum demokrasi ile sosyal katılıma zarar veriyor” dedi.

Acemoğlu, Silikon Vadisi’nin en büyük firmaları barındırdığını vurguladı. Nobel ödüllü ekonomist, geçmişteki Standard Oil ve US Steel gibi büyük şirketlerin piyasa değerlerinin bugünkü karşılığının sadece 32 milyar dolara tekabül ettiğini belirtti. Ancak günümüzde Alphabet/Google ve Amazon’un değeri 2,3 trilyon doları, Apple’ın değeri 3,6 trilyon doları ve Microsoft’un değeri ise 3 trilyon doları aşmaktadır. Acemoğlu, “Bugünün teknoloji devleri, standartlar açısından 20. yüzyılın tekel şirketlerinin kazançlarının en az 100 katını elde ediyor” dedi.

“KAÇINILMAZ BİR SONUÇ”

Geçmiş yüzyıl ile günümüz şirketleri arasındaki gelir farkına işaret eden Acemoğlu, bu farkın sebeplerine dair “Teknoloji destekçileri, bu durumu inovasyon ya da ağ ekonomisinin kaçınılmaz sonucu olarak açıklasalar da, durumun gerçeği daha karmaşık” ifadelerini kullandı.

YENİLİKÇİ ŞİRKETLER

Yenilikçiliği sorgulayan Acemoğlu, büyük teknoloji şirketlerinin bu dönüşümde rol oynadığına dikkat çekerken, gelişmiş inovasyon yeteneği gösteren çalışanların, büyük firmalarda daha az yenilikçi hale geldiğini belirtti.

“REKABETİ KALDIRMIŞ OLABİLİRLER”

Acemoğlu, büyük teknoloji şirketlerinin rakiplerini satın alarak büyüdüğünü ve bu durumun rekabeti ortadan kaldırma riskini barındırdığını ifade etti. “Facebook’un Instagram’ı satın alması gibi satın alımlar, bu devlerin piyasa içindeki konumlarını güçlendirmiş olabilir” diye ekledi.

“ANTİ-TEKEL BAŞARISIZLIĞI”

Bu durumların, ABD ve Avrupa’daki anti-tekel yasalarının yetersizliği nedeniyle gerçekleştiğini belirten Acemoğlu, “Anti-tekel yasası, tüketiciler için daha yüksek fiyatlar yaratabilir ve firmanın aşırı siyasi güç kazanmasına neden olabilir” değerlendirmesini yaptı.

“KABUL ETMEMİZ GEREKEN GERÇEKLER”

Acemoğlu, günümüzde teknoloji sektörünün lobi faaliyetlerinin artış göstermesiyle gazete ve medya alanlarına hâkimiyetinin yaygınlaştığını vurguladı.

Onun görüşüne göre, Google’a açılan iki önemli antitröst davası, dijital dünyanın yapısını değiştirme potansiyeline sahip ve bu süreçte anti-tekel uygulamalarında reform yapabilir.

“YAYINCILARA VE REKABETE ZARAR VERİYOR”

Acemoğlu, dijital reklamların genel anlamda interneti etkilediğine ve Google’ın bu sektördeki tekel konumunun yarattığı sorunlara dikkat çekti. “Asıl mesele, Google’ın meselelerin hangi yönlerini şekillendirdiğidir. Politika yapıcılar, Google’ın pazar gücünü kötüye kullandığını düşünerek bunu eleştiriyorlar” dedi.

ABD’li hakimin, Google’ın çeşitli platformlarda arama motoru olmak için milyarlarca dolar ödemesi sonucu yasadışı bir tekelleşme sağladığına dair kararının, bu şirketlerin büyümesini kısıtlama açısından önemli bir adım olduğunu belirtti.

“SÖZ VERDİ”

Acemoğlu, 20 Ocak’ta göreve başlayacak olan Trump yönetiminin, teknoloji sektörü ile ilgili daha dostane bir yaklaşım sergileyeceğine dair sözlerini hatırlattı.

“HALA MEGA PLATFORMLARA BAĞIMLIYIZ”

Avrupa’nın bu konudaki tutumunu ele alan Acemoğlu, Avrupa Birliği’nin rekabet ihlalleri dolayısıyla Big Tech firmalarına ceza kestiğini vurguladı. Avrupa’da tüketicilerin hâlâ bu büyük platformlara bağımlı olduğunu belirten Acemoğlu, AB’nin Google’a karşı atacağı adımların etkili olabileceğini ifade etti.

“KABUL ETMEMİZ GEREKEN BİR DURUM VAR”

Nobel ödüllü profesör, Google’ın dijital reklamcılık pazarındaki hâkimiyetinin, reklamverenlere ve yayıncılara karşı kabul etmek zorunda oldukları bir durum yarattığını dile getirdi. “Google, tüm dijital reklamcılık sektöründe hem alıcı hem de piyasa yapıcı olarak yer alıyor ve bu, tüm pazar üzerinde baskı kuruyor” dedi.

“ARTIK AYAKTA KALAMAZLAR”

Gazetecilik sektörü üzerindeki bu baskının, bağımsız yayıncıların hayatta kalmasını zorlaştırdığını belirten Acemoğlu, “Google yalnızca 2023 yılında dijital reklamlardan 237 milyar dolar kazandı, bu sırada bağımsız medya organlarının gelirleri büyük ölçüde düştü.” değerlendirmesini yaptı.

Büyük teknolojinin bu tür bir tekelleşmesinin, tüketiciye inovasyon yerine zararı olduğunu belirten Acemoğlu, geçmişteki tekelleşmelerin inovasyonu nasıl engellediğini de örneklerle açıkladı.

“İKİ PARTİLİ YASA TASLAĞI”

Teknoloji şirketlerine karşı alınan önlemlerin yalnız başına yeterli olmadığına dikkat çeken Acemoğlu, iki partili yasa taslağının AdTech pazarındaki rekabeti artırabileceğini öne sürdü. “Dijital platformlarda şeffaflığı sağlamak için düzenlemeler gereklidir” dedi.

“PEK OLASI DEĞİL”

Dijital reklamların hâkim olduğu bir ortamda, yeni teknolojilerin ortaya çıkması yapılamadığını açıklayan Acemoğlu, mevcut sistemin rekabete aykırı olduğunu vurguladı.

“BÜYÜK PLATFORMLARA KARŞI DEZAVANTAJLI DURUMDAKİ ŞİRKETLER”

Yeni iş modellerini deneyen girişimlerin, büyük platformlara göre dezavantajlı olduğunu söyleyen Acemoğlu, “Geliştirici şirketler, yalnızca dijital reklamlardan gelir elde edemiyorlar, bu nedenle büyümeleri oldukça zor” dedi.

“YÜZDE 50’LİK BİR VERGİ ÖNERDİK”

Çevrimiçi rekabeti artırmak amacıyla, Acemoğlu ve Simon Johnson, büyük ölçekli dijital reklam gelirlerine yüzde 50’lik bir vergi önererek mevcut durumu değiştirebileceklerini açıkladılar.

Acemoğlu, yeni reformların gerekliliğine dikkat çekerek adil bir veri ekonomisi yaratmanın fazlasıyla önemli olduğunun altını çizdi.

Acemoğlu’nun Son Sözleri:

“Bireylerin mahremiyetinin korunması ve verilere sahip olabilmesi adına yeni yasalara ihtiyacımız var. Mevcut düzenlemelere karşı çıkan pek çok teknoloji şirketinin böyle bir dönüşümle yüzleşeceğini düşünüyorum.” diye ekledi.

“`